بزرگداشت نود و هفتمين سال تولد قمر الملوک وزيری
بروشور کنسرت:
قمرالملوک وزيری ( 1284-1338)
خواننده ، شاگرد مستقيم مرتضی نی داود وپرورنده غير مستقيم مکتب آوازی سيد حسين طاهرزاده ، دارای قريحه عالی هنری درتوانايی های بيانی ، تکنيک واحساس فوق العاده وصاحب مقام انسانی متعالی .
اودرتاکستان قزوين چشم به جهان گشود ، پدرش سيد حسن چهارماه قبل ازتولد اودرگذشته بود واز دامان گرم مادرش که طوبی نام داشت ، بيش از8ماه بهره مند نشد واز 8ماهگی تحت تکفل وتربيت مادربزرگش خيرالنساء ملقب به افتخارالذاکرين قرارگرفت ، ملا خيرالنساء زنی بود مهربان ، پرهيزکار ومومن که درحرمسرای ناصرالدين شاه روضه می خواند . قمردرمحيطی پرورش يافت که خواندن آوازاز ضروريات زندگی ، يعنی وسيله امرارمعاش بود . قمرخردسال درهنگام شنيدن آواز خيرالنساء سکوت می کرد وسراپا گوش می شد ونغمات را درذهن خود می سپرد ودرهنگام تنهائی کوشش می کرد عينا" آن الحان راتقليد کند . ازاين جهت خيرالنساء تصميم گرفت قسمتی ازمراثی رابه قمربياموزد تادرهنگام مقتضی دوصدائی آنها رااجراکنند .
قمرچون ازکودکی دربرابر گروه کثيری به مرثيه خوانی پرداخته بود، شهامت ودليری بی مانندی پيدا کرد . هرگزديده نشد که او دربرابرجمعيت هراسان شود وحق لغات راچنانکه بايد ادانکند . شانزده ساله بود که به داشتن صدائی خوش وآوازی دلکش ودلپذير مشهورشد . قمرباداشتن اين امتيازات زمانی درک کرد که آوازخواندن ومقيد به دستگاهی نبودن ، رفته رفته صدايش راوحشی وبی بندوبار کرده است . اين نکته راهنگامی دريافت که همراه باسازی به خواندن پرداخت . خوداودراين مورد می گفت " آشنائی گوش من به موسيقی اززمانی بودکه درمنزل يکی از اقوام جلسات دوستانه هنری تشکيل می شد . آن وقت من خيلی جوان بودم درويش خان تارمی زد وحاجی خان معروف به عين الدوله ضرب می گرفت " . قمرخيلی زود ضعف خودرا دريافت وازمادربزرگش درخواست کرد که نوازنده ای رابه خانه بياوردتابه وی تعليم آوازدهد . خيرالنساء موافقت کرد وپيرمردی راکه نامش برما مجهول است بدين منظوربه خانه دعوت کرد . متا سفانه چندماه نگذشته بود که اولين استاد قمرجهان را بدرود گفت .
قمر دراين مورد می گفت : " در زمان آموزش نزد اولين استادم به صفحات طاهر زاده هم زياد گوش می دادم تا با مرتضی خان نی داوود آشنا شدم که از همه بيشتر ازمحضر ايشان استفاده کردم " رابطه قمر با نی داود پس ازچندسال ازمرحله شاگردی واستادی به همکاری رسيد واين نوازنده مشهور درتمام مراحل هنری باقمر همراه بود وبا آواز وی نوازندگی می کرد .
نی داوود رفته رفته نوازنده خاص قمر ومشاور هنری اوشد . اولين کنسرت قمر 1313درگراند هتل برگزار شد ودرهمين کنسرت بود که برای اولين بارتصنيف مرغ سحر راخواند . اجرای آثار عارف وآشنائی بااو ازنقاط عطف زندگی قمر است . ازجمله اين آثار می توان به تصنيف گريه کن ( به ياد کلنل محمد تقی خان پسيان ) و تصنيف ای دوست حق اشاره کرد . عارف ، شاعر انقلاب ، درسال 1305صدايش راازدست می دهد . ازآن پس ناگزير تصنيف وترانه هايش رادرسينه خود می خواند وصدای فريادش راقمر ادامه می دهد . تصنيف ديگر عارف که آن را نيز قمر خوانده مارش جمهوری است که نخستين بار خود عارف آن رادرسال 1300شمسی درکنسرت معروف جمهوری اجراکرد که متاسفانه تمام صفحات اجرای قمر رادولت وقت از بين برد . اودرمورد اولين ملاقاتش با عارف که دوران تبعيد را درهمدان می گذراند می گويد " به هرترتيب بود اوراملاقات کردم . من عارف رانديده بودم وتنها اسما " اورامی شناختم اما با ديدن او مهرش دردلم جای گرفت وفهميدم مرد بزرگ وآزادمنشی است وشايد کمترمانند داشته باشد " .
قمر حافظ سنت های اصيل آواز ايران بود . او حدود صدای زن وبطورکلی حدود صدای خود را به خوبی می خواند . درگوشه هايی مانند عشاق ، حجاز وعراق ، اوج صدايش به خوبی هويدا می شد همان مهارتی را که دراجرای تحريرها دراکتاوهای پائين داشت ، دراوج نيز نمودار می کرد . فريادهای بی جا وهواروفغان درآوازش نبود . اوجزء معدود خواننده هايی بود که آواز و تصنيف را به بهترين وجه وصحيح ترين طريق اجرا می کرد . وسعت صدايش به طور تقريب از نت « دو» ( زير خط حامل با کليد سل ) تا نت « ر» (روی خط چهارم ) بود که طبق تقسيمات صدای زنان درموسيقی غربی تا حدی نزديک به کنترآلتوبود که درموسيقی ايرانی به اين نوع صدا چپ کوک می گويند . او واضع مکتبی نبود اما آنچه را که آهنگسازان می آفريدند به بهترين وجه ممکن اجرا می کرد . ازميان سازها به تارعلاقه داشت وتا حدودی هم به نواختن آن آشنائی داشت . ازاو 426صفحه توسط کمپانی های مختلف صفحه پرکنی ، ضبط شده است . ازديگرتصنيف های معروف او می توان به جوانان ايران ، نوع بشر ، درملک ايران ، هزاردستان ، دربهاراميد ، مام من ، زمن نگارم ، موسم گل ، امان ازاين دل ، هديه عاشق ، بهاراست وهنگام گشت ، قلب مادر، چه شورها ، وضع وطن ، حاصل زندگی ، لشگر گل ، مرغ حق ، آتش دل و... اشاره کرد که اکثرا" همراه با تار مرتضی نی داوود ، ارسلان درگاهی ، ويلن موسی نی داوود ، پيانوی مرتضی محجوبی وشامل اجرای آثار عارف ، درويش خان ، نی داوود وامير جاهد می باشد .
نمی توان درباره قمرنوشت وعلاوه برصدايش از انسانيت اوياد نکرد . بينش اجتماعی ، مردم دوستی ، سخاوت وفروتنی را تمامی معاصران اوو نه حتی هنرمندان ازصفات قمر دانسته اند . برای مردم می خواند وبرای مردم زندگی می کرد . آنچه داشت متعلق به همه بود وآنچه را بخاطر صدای بی نظيرش می گرفت ، بی دريغ بين مردم تقسيم می کرد . او می دانست وقتی مورد احترام مردم قرار خواهد گرفت که برای مردم گام بردارد وهنرش رادرخدمت مردم بگذارد . خريد 70تخت خواب برای پرورشگاه ازمحل اولين عايدی صفحاتش ، صرف درآمد کنسرت هايش به نفع فقرا ، بزرگ کردن چند کودک بی سرپرست ، فروش خانه های خود درخيابان جامی ومخصوص به نفع مردم فقير ، شايد نمونه های کوچکی ازسخاوتمندی بی دريغ اوباشد .
درساعت 23 پنج شنبه 14 مرداد 1338آخرين شعله های لرزان حيات ستاره درخشان هنرايران به خاموشی گراييد . جنازه قمر بنا به دلايلی مانند اشخاص مجهول الهويه به سردخانه پزشک قانونی منتقل شد . روز بعد جنازه بی سروصدا با آمبولانس وزلرت دادگستری ابتدا به منزل اوواقع درتهران نو منتقل وازآنجا درحالی که فقط 20نفر درتشييع جنازه او شرکت کرده بودند به آرامگاه ظهيرالدوله منتقل شد . قمر سخاوتمندانه وبی دريغ آنچه راکه داشت ايثارکرد . هرگز به هنرش خيانت نکرد وآن را نه تنها بنده دينارودرهم نکرد بلکه ازآن درراه تحقق بخشيدن به آرزوهای ملی وميهنی خود استفاده کرد . فقير وتنها مرد ، اما صدای اووياداو همواره درتاريخ موسيقی مازنده می ماند و می خواند .
جهانشاه صارمی
بخش اول :
1- دستگاه ماهور-
پيش درآمد ماهور مرتضی نی داود
مقدمه ماهور آقا حسينقلی
سازوآواز
تصنيف "مرغ سحر " کلام : محمد تقی بهار مرتضی نی داود
تک نوازی
تصنيف " شب ما ( زمن نگارم )" کلام : محمد تقی بهار غلامحسين درويش
رنگ ماهور علينقی وزيری
2- دونوازی کمانچه وتمبک
3- آوازدشتی
تصنيف " موسم گل " کلام : وحيد دستگردی موسی معروفی
تک نوازی
تصنيف " آتش دل " کلام : پژمان بختياری مرتضی نی داود
رنگ دشتی علی اکبر شهنازی
تنفس
بخش دوم :
1- دستگاه چهارگاه
پيش درآمد چهارگاه حسين عليزاده
تصنيف " هزاردستان " ( اجرای بدون کلام ) کلام : امير جاهد امير جاهد
رنگ چهارگاه علی اکبرشهنازی
2- تک نوازی سنتور ( پيش درآمد وچهارمضراب دشتی ) فرامرز پايور
3- آواز بيات اصفهان ودستگاهمايون
تصنيف " نوع بشر " کلام : امير جاهد علی اکبر شهنازی
پيش درآمد اصفهان رضا محجوبی
تصنيف " ماه من " کلام : پژمان بختياری مرتضی نی داود
بداهه نوازی براساس پيش درآمد اصفهان رضا محجوبی
تصنيف " هديه عاشق " کلام : ايرج ميرزا مرتضی نی داود
رنگ همايون رکن الدين مختاری
اعضای گروه نهفت در اين اجرا:
پريسا بهنيا تار ، سحر نيکزاد بم تار و همخوان ، سياوش کامجو بم تار ، نادر همايونی بم تار ، حسين اينانلو شورانگيز،حسام اينانلو کمانچه ، پدرام بهنيا کمانچه ، پيام شمس کمانچه ، محمد مظهری کمانچه ، سياوش سحابی کمانچه ، ياور طاهريان سنتور ، ميلاد طباطبايی سنتور ، پويا سرايی سنتور ، وحيد تهرانی سنتور ( بخش تکنوازی) ،نيما طالع پور تنبک ، فاطمه سيد محمود تنبک ، مريم پاليزبان همخوان ، امير اثنی عشری آوازوهمخوان ، تيوا پيشگر همخوان ، جهانشاه صارمی تار