بزرگداشت نود و هشتمين سال تولد استاد ابوالحسن صبا
بروشور کنسرت:
ابوالحسن صبا ( 1282-1336)
ابوالحسن صبا ( 1282-1336) نوازنده سه تار، ويلن ، ( مسلط به ديگرسازهای ايرانی ) مدرس ، محقق ومولف ، آغازکننده تکنيک انحصاری ويلن نوازی ، احيا کننده روش صحيح و قدمائی سه تارنوازی ، تربيت کننده مشهورترين موسيقی دانان درسازهای مختلف ، عضو انجمن وارکستر هنرستان موسيقی ملی وارکسترهای راديو ، صاحب نظر در شناخت وتدريس رديف های قدما (سازی وآوازی ) کارشناسی سازها وشيوه های تدريس موسيقی ، از اولين سازندگان قطعات نوين ( غير رديفی ) در عصر تجدد موسيقی ايرانی .
هنرآموزی
فراگيری اصول اوليه سه تار نزد پدرش ابوالقاسم کمال السلطنه ،آموزش تنبک نزد حاجی خان ، آموزش سه تار در محضر ميرزا عبدالله ودرويش خان ، تعليم کمانچه از حسين خان اسماعيل زاده ، آموزش ويلن نزد حسين خان هنگ آفرين ، تعليم سنتور از علی اکبر شاهی وآخرين استاد او، علی نقی وزيری .
آثار
سه دوره آموزش ويلن ، چهار دوره آموزش سنتور ، يک دوره آموزش تار وسه تار ، کتابی تحقيقی درباره شناسائی سازهای ايرانی وتاريخچه آنها ، تعدادی يادداشت ومقاله واظهار نظر ، رديف کامل دستگاهها وآواز های موسيقی ايرانی ، تصنيفهای دشتی ، سه گاه ، همايون ، چهار گاه ونغمه ضربی روی مخمس صفی عليشاه .
صبا عاشق همه سازهابود .يک موسيقيدان ايتاليائی که در زمان حيات صبا بااو ملاقات کرده بود درباره اش می گويد : اين مرد به تنهائی يک ارکستر کامل است . شوق بی حدش به آموختن سازها گاه به گاه ، سازهای غريب و نا آشنا را هم در برمی گرفت . درباره به صدا در آوردن اين گونه سازها اصطلاح اهلی کردن را بکار می برد .
اهميت اصلی هنر صبا در نواختن سه تار وويلن است . صبا در نواختن اين دو ساز صاحب سبک است . ظرايف ودقايق کارش را صاحب نظران منحصر به فرد می دانند وامروز کمتر نوازنده ويلنی است که از او به نحوی تاثير نگرفته با شد زيرا اين سازرا آنچنان می نواخت که پيش از او نوازنده ای ننواخته بود . او يکی از کامل ترين شيوه هارا در نواختن سه تار داشت . مضراب هايش پرداخته ودقيق بود . صبا سه تار را جز در مقام مخصوص آن به دست نمی گرفت . مضراب های چپ وراست اورا به لحاظ صحت وترتيبی که داشت ، درميان نوازندگان سه تار بی نظير دانسته اند .
خاصيت اصلی نوازندگی صبا ، غير از شناخت همه جانبه او از موسيقی ايران ، آشنائی با موسيقی غرب ، درک فيض از استادان سابق وهم زمانش ، رياضت مدام در نوازندگی ، بهره وری از سرچشمه های موسيقی فولکلوريک وتعليم وتعلم پيوسته موسيقی ، روح نوازندگی اوست .صبا درسال 1306 شمسی از طرف علی نقی وزيری برای تاسيس مدرسه صنايع مستظرفه به رشت می رود وشرايط مساعد محيط وعوامل موجود درآن ، اورا بسوی اولين واساسی ترين تحقيق موسيقی ايران يعنی موسيقی فولکلوريک سوق می دهد . تحقيق درموسيقی گيلان ازشهرگرفته تاعمق راه های صعب العبوروقلب روستاهای دوردست ، حدوددوسال باعلاقه وشورهرچه بيشترادامه پيدامی کند . اين تحقيقات بنيان های زندگی هنری صبا رادگرگون می کند : ازجمله درهمين دياراست که اوبرای اولين بار به وجود ضربهای لنگ درموسيقی ايران پی می برد ، آنهم درشرايطی که سايراستادان زمانه اش فکرمی کردند که نوازندگان محلی ، به اشتباه ضرب های لنگ رامی نوازند .
صبامردی بود باظاهری خوش ، بسيارساده زندگی می کرد وبااکثرشاعران وهنرمندان عصرخود دوستی داشت . اومدتی درمدرسه عالی آمريکائی تحصيل کرده بود . درسال 1301برای هميشه قيل وقال مدرسه را رهاکرد وبه موسيقی روی آورد . درتمام عمرش اين خوشبختی راداشت که جزبه سودای دل خويش که موسيقی بود ، نپرداخت . صبا ازسال 1310درخانه اش کلاس خصوصی موسيقی ترتيب داد . اورابه خاطرايثارش درتعليم شاگردان باميرزاعبدالله مقايسه کرده اند. شاگردان او هيچگاه خصوصيت استادرا فراموش نمی کنند . از سال 1318 که راديو تهران تاسيس شد ، در راديو نوازندگی می کرد وتا پايان عمر در هنرستان ملی بکار تدريس وتحقيق موسيقی اشتغال داشت . زندگی صبا آن رفاهی را که باعث فراغ بالش در پرداختن به نوازندگی باشد در اختيار او نگذاشت .
از سال 1310 به بعد مجبور بود بطور جدی ومداوم به تعليم موسيقی بپردازد . کار سنگين تعليم سبب شد که هنر نوازندگی او به آنچنان تعالی که در خورش بود وانتظار می رفت نرسد . اما هنوز هيچيک از تربيت يافتگان صبا يا نوازندگان ديگر روشی برتر از صبا پيش نگرفته اند . از اين رو يکی از افتخارات صبا در اين است تاروزی که چشم از جهان فرو بست نوازنده ای ممتاز واستادی يگانه در موسيقی ايران بود . صبا هنرمندی بود بدعت گذار ودرهمان حال ادامه دهنده سنت ها ، سنت هائی که در زمان او درشرف از ياد رفتن بود . در ميان معاصران خود شايسته ترين هنرمندی بود که می توانست اين هردورابه انجام رساند . آثاری که ازاوباقی است وآنچه که ازشخصيت وکارش نقل می کنند نشان می دهد که انجام اين مهم راتاپايان عمر فروتنانه دنبال کرد . صبا موسيقی غرب رابه خوبی می شناخت . بتهوون ، بارتوک ، کدای وپرکوفيف ، موسيقی دانان دلخواهش بودند . درجوانی به مدرسه کمال الملک رفت وازاين نقاش معروف تعليم نقاشی گرفت . چند تابلورنگ وروغن ازاوباقی است . اوعلاوه بر اينکه ادبيات کلاسيک ايران رابه خوبی می شناخت وبدان عشق می ورزيد ، ازادبيات جديد ايران نيز اطلاع داشت . آثارنيما وهدايت راخوانده بود وبانيما دوستی نزديک داشت . صبا درشب جمعه بيست ونهم آذر 1336براثر بيماری قلبی برای هميشه خاموش شد .
جهانشاه صارمی
برنامه بخش اول :
1- آواز دشتی :
کاروان - ابوالحسن صبا
درآمد - سنتور
مقدمه تمرين دشتی - جهانشاه صارمی تمرين دشتی - ابوالحسن صبا
غم انگيز - کمانچه
درقفس - ابوالحسن صبا
بداهه نوازی براساس قطعه گفتگو - تار
گفتگو - فرامرز پايور
2- تکنوازی دف
3- دستگاه سه گاه :
پيش درآمد - غلامحسين درويش
درآمد - ستنور
سامانی وبهارمست - ابوالحسن صبا
مخالف - نی
زنگ شتر- ابوالحسن صبا
مثنوی - سه تار
رنگ - موسی معروفی
تنفس
بخش دوم : آوازبيات اصفهان :
پيش درآمد - محمدرضا لطفی
درآمد - تار
به زندان - ابوالحسن صبا
جامه دران - کمانچه
چهارمضراب - ابوالحسن صبا
بيات راجه - بربط
کرشمه - جهانشاه صارمی
سوزوگداز - کمانچه
تصنيف - حسين عليزاده
رنگ - غلامحسين درويش .
اعضای گروه نهفت در اين اجرا:
پريسا بهنيا تار - سحرنيکزاد تار - نادرهمايونی تار - سياوش کامجو تار- سما همايونی بم تار - نگاراربابی سه تار - رعنا شيعه کمانچه - نسيم اربابی کمانچه - حسام اينانلو کمانچه - پدرام بهنيا کمانچه - آيدين جوانشير سنتور - ميلاد طباطبائی سنتور - سعيد فهيمی نی - جواد ربيعی بربط - فاطمه سيد محمود تمبک - سام خواجه وند دف - جهانشاه صارمی (سرپرست ) تار